blog-684748.jpg

Blogs

De specialisten van Rehoboth Dienstverlening schrijven met regelmaat inspirerende blogs vanuit de praktijk van hun werk.

Blogs

De specialisten van Rehoboth Dienstverlening schrijven met regelmaat inspirerende blogs vanuit de praktijk van hun werk.

BANG in crisistijd

Inzicht met PCM | 03/04/2020

Inzicht met PCM


Patrick is zojuist op korte afstand naast mij komen zitten in de vergaderruimte. Met knalgeel plakband is een kruis op zijn stoel geplakt, dat vermoedelijk betekent dat hij daar niet mag plaatsnemen. Dit negeert hij. Ik vraag hem vriendelijk één stoel op te schuiven, maar dat is hij niet van plan. “Dat coronagedoe, het is allemaal angst aanjagen”, zegt hij. Er volgt een relaas over complottheorieën en viruswaanzin. Ik heb geen zin in deze discussie omdat ik de school bezoek voor mijn werk. En om de lieve vrede te bewaren, pas ik me aan en schuif ik zelf een stoel op. Ik doe mijn mondkapje af. De leerlingbespreking kan beginnen.

 

Twee mensen, twee maskers. De één zegt zich geen angst aan te laten praten. De ander pleast om spanning in de relatie te vermijden. Het zijn manieren waarmee we onszelf denken te beschermen. Wat niet boven tafel komt zijn onze authentieke emoties.

 

Het gaat in mijn blogs over gedrag en communicatie. In deze tweede lockdown verandert jouw en mijn gedrag opnieuw. Omdat het oude normaal ver weg lijkt. Omdat we niet meer helder kunnen denken. We zijn bang geworden. En dát communiceren we niet authentiek. Iedereen heeft zijn eigen manier om angst te vermijden en werkelijke gevoelens niet te uiten. We maskeren onze emoties door te overdrijven, te over aanpassen, onszelf te slachtofferen of anderen aan te vallen of beschuldigen.

 

In het gezamenlijk orkest van de communicatie verstomt het jij-bent-OK en ik-ben-OK. We spelen solo; praten langs elkaar heen op ons eigen instrument van stress. Van demonstratiefluitje tot gehoorzame akoestiek, van droeftoeter tot aanvalstrompet. We gaan in beklemmende stilte het jaar uit of met de dreun van een verboden nitraatbom het nieuwe jaar in.

 

Deze verschillende manieren van reageren zijn te verklaren vanuit de zes persoonlijkheidstypes van het Process Communication Model®. We hebben ze alles zes in ons. In de distress van één (of twee) types zul je jezelf het meest herkennen.

 

 

Maskeeremoties

Elk persoonlijkheidstype heeft zijn eigen beschermingsmechanisme. Het zijn maniertjes om de crisis te overleven (denk we). Welk gedrag zien we en wat zijn de maskeeremoties?  

  • Het harmonisertype gaat zich over aanpassen, het de ander naar zijn zin maken en hem op de eerste plaats zetten om de lieve vrede te bewaren. Vervolgens zal hij ‘domme’ fouten maken en zichzelf naar beneden halen door kritiek uit te lokken. “Je vindt het stom hè, dat ik zo afstandelijk tegen je deed. Het ligt allemaal aan mij dat het nu niet gezellig is. Dat heb ik weer”. We herkennen de maskeeremotie verdriet als teken van een slachtoffermasker.
  • Het dromertype gaat zich meer terugtrekken dan de lockdown van hem verwacht. Dat doet hij omdat hij denkt dan sterk te zijn voor jou. Hij wacht passief af, voelt zich inadequaat, maakt zich compleet onzichtbaar. Hij begint op zijn zolderkamer met het schrijven van een kinderboek, maar maakt het niet af. Ik bel hem op en vertwijfeld klinkt het “Niemand zegt wat ik moet doen”. We merken de maskeeremotie ‘ik voel me onbelangrijk’ op als signaal van het slachtoffermasker.
  • Het gestructureerd denkertype heeft behoefte om perfect te zijn en gaat overcontroleren. Hij bekritiseert anderen dat zij niet logisch nadenken in deze tijd. “Denk nou gewoon eens slim ná. Als je mogelijk besmet bent ga je toch geen UNO lopen doen met elkaar?”. De emotie gefrustreerde boosheid als teken van een aanvalsmasker.
  • Het doorzettertype verwacht van anderen dat zij perfect zijn, merkt fouten snel op en drukt overtuigingen door. Hij steekt een preek af: “Je kunt het toch niet maken om nu dwars tegen alle regels in met je gezin boodschappen te gaan doen? Doe niet zo asociaal alsjeblieft!”. Hier zien we de maskeeremotie gerechtvaardigde boosheid als sein van het aanvalsmasker.
  • Het rebeltype doet zijn uiterste best om duidelijk te maken moeite te hebben om die steeds veranderende regels te begrijpen. Hij verwijt zichzelf niets als hij ‘per ongeluk’ met de kerstdagen met 4 mensen bij jou op bezoek komt. Zucht: “Ja maar het verandert steeds. Ik zal ze betaald zetten met die stomme regels elke keer. Wat maakt het nou uit?”. Nu horen we de maskeeremotie van wraakzucht als teken van een beschuldigingsmasker.
  • Het promotortype verwacht van anderen dat zij sterk zijn en voor zichzelf opkomen. Hij gaat geen emotionele ondersteuning geven in crisistijd. Afstand houden komt gelegen, want dat voorkomt intimiteit en verbinding. Hij manipuleert, breekt regels, speelt mensen tegen elkaar uit. “Koop je vuurwerk voor ze. Sta je er bij te kijken. Komen ze bij jou als ze op de bon geslingerd worden. Je steekt het zélf af. Ik zal ze krijgen!”. Hier horen we de maskeeremotie rancune als signaal van het beschuldigersmasker.

 

 

Authentieke emoties

Verbetering van contact en verbinding met de ander begint bij jezelf. Niet het model PCM werkt, jij werkt. Ga je daarom mee op ontdekkingsreis? Achter je masker zit een authentieke emotie waar je door stress niet bij kunt komen (denk je). Als je de emotie ontdekt, onderkent en er bewust op inzoomt, kun je de maskeeremoties loslaten en je ware ik tonen. Dan groei je van verbinding met jezelf naar verbinding met de ander. Het helpt mij om van zelfinzicht tot zelfmanagement te komen. Als ik mijn werkelijke emoties onderken en uit, reduceert dat mijn stressbeleving en sta ik dichter bij jou.

  • Het harmonisertype vermijdt persoonlijke afwijzing met verdrietig gedrag. In werkelijkheid ben ik bang geworden omdat ik de lieve relaties mis die mij helpen om mijn batterij op te laden. Het helpt mij als ik onderken dat ik niet verdrietig ben, maar boos. Boos om die social distancing omdat het me raakt in mijn behoefte om geliefd te zijn en waardering te krijgen voor wie ik ben als persoon. Die afstandsregels kosten moeite. “Ik wil dat je op die andere stoel gaat zitten, zodat ik weet dat ik er alles aan doe om mijn dierbaren te beschermen tegen het virus”.
  • Het dromertype vermijdt autonomie door zichzelf klein te maken met onbelangrijk zijn. In werkelijkheid ben ik bang geworden doordat ik erin ben gaan geloven dat het thuiswerken mij een slecht gevoel kan geven. Het helpt mij als ik onderken dat ik zelf controle heb over mijn eigen beslissingen, initiatieven neem en autonomie toon. “Ik heb een deadline gesteld aan het boek. Hoe zal het zijn als na de crisis kinderkopjes genieten van mijn boek ‘Fleur na de lockdown’?”
  • Het gestructureerd denkertype vermijdt verliesgevoel met gefrustreerde boosheid. In werkelijkheid ben ik niet boos maar verdrietig omdat ik bang ben dat er iets ergs gebeurt met jou. Bijvoorbeeld dat jij ernstig ziek word. En daar voel ik me verantwoordelijk voor. Ik zie potentieel verlies en lijd door verlies van controle. Het helpt als ik mijn verdriet onderken dat ik me niet competent voel om dit te doorstaan. “Ik word zo verdrietig als ik al die verhalen hoor. Ik ben bang dat jou en mij ook deze narigheid overkomt”.
  • Het doorzettertype vermijdt zijn eigen angst met rechtvaardigdende boosheid op de ander. In werkelijkheid ben ik niet boos maar bang dat er iets ergs gebeurt. Omdat ik het moeilijk vind om te vertrouwen dat het ooit nog goed komt. In plaats van tegen jou te preken, kan ik mijn angsten uiten: “Ik ben zo bang dat het uit de hand loopt. Dat we er straks geen grip meer op hebben. Wil je me helpen?”.
  • Het rebeltype vermijdt de eigen verantwoordelijkheid en uit daarom wraakzucht. In werkelijkheid ben ik bang geworden van het beroep dat de crisis doet op mijn eigen verantwoordelijkheid. Ik kan er niet bij. Het helpt als ik me ervan bewust ben dat ik zelf de controle heb over mijn eigen emoties. Zelfacceptatie zal leiden tot acceptatie door de ander. “Ik zal mijn bijdrage leveren aan een goede kerstvakantie, ondanks al die rottige toestanden”.
  • Het promotortype vermijdt verbinding en uit dat met rancuneus gedrag. In werkelijkheid ben ik bang voor intimiteit. Daarom past het bij mij om afstand te houden en mijn eigen weg te gaan. Ik wil ervaren dat ik leef. Het zal mij helpen als ik intimiteit niet als bedreiging voor een potentiële afwijzing ga zien. Ook in verbinding met jou is plaats voor charme: “Wij gaan het verschil maken. Let’s go!”

 

 

Permissies

Het ging in deze blog eens niet over het vervullen van psychologische behoeften, maar over zelfinzicht en zelfmanagement. Over het onderkennen en uiten van angsten en authentieke emoties.  De stap van maskeeremoties naar authentieke emoties is groot. Om authentieke emoties toe te laten en te uiten, biedt PCM een mooie handreiking: permissies. De mogelijkheid om jezelf toestemmingen te geven.

 

Welke passen bij jou? Allicht goede voornemens voor het nieuwe jaar:

  • Het is OK om jezelf te zijn in crisistijd.
  • Het is OK om sterke en zwakke punten te hebben.
  • Het is OK om open te zijn, je ware gevoelens te uiten en te delen met je dierbaren.
  • Het is OK om jezelf goed te voelen, ook als je niet overal raad mee weet nu.
  • Het is OK om je tijd te nemen.
  • Het is OK om achterom te kijken naar het afgelopen jaar en om dankbaarheid te vragen over wat wél is gelukt of goed gegaan.
  • Het is OK om succes te hebben gehad en dat mee te nemen naar 2021.
  • Het is OK dat anderen ondanks de crisis wel groeien.
  • Het is OK dat anderen ook winnen, zodat het spelbord op tafel blijft.
  • Het is OK om je eigen kracht te benutten.

 

 

Bescherming

Vandaag las ik: “Hij die op Gods bescherming wacht, wordt door de hoogste Koning bevelligd in de duistere nacht.” (psalm 91). Dan zijn onze beschermingsmaskers niet meer nodig maar krijgt Hij de hoogste plaats.

 

Ik wens iedereen openhartige kerstdagen en vertrouwen in 2021.

 

 

Barneveld, 21 december 2020

P.W.J. (Peter) van Vuuren

Certified Trainer & Coach Process Communication Model®


Reactie toevoegen

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *